Category: Life sciences & medicine
-
A Last Resort: Legitimizing Medical Experiments in the Colony
It is something that is considered to be self-evident today: in order to test a new pharmaceutical drug, a randomized controlled trial should be set up and the informed consent of those participating is needed. Before the Second World War, however, few such guidelines existed in print. Rather, medical ethics were implicit and flexible. This…
-
The story of a boy whose life continued after death
“The heart hangs out of the neonate’s body, as if it beat too harshly for too long and pulsated its way forward. It makes me wonder about whether this child was loved by someone wholeheartedly, or if it made someone’s heart beat extremely fast for other reasons than affection, like fear or fascination.” (My personal…
-
Een intrigerende biografie over een gemankeerde psychiater. Het problematische leven van Piet Kuiper (1919-2002)
Een recensie van Koen Hilberdink, Strijd om de ziel. Het leven van P.C. Kuiper (1919-2002) in de psychiatrie, Uitgeverij van Oorschot, 352 blz. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw leerden vrijwel alle studenten geneeskunde (en andere opleidingen) het vak psychiatrie via twee boeken van hoogleraar Piet Kuiper: Neurosenleer en Hoofdsom der…
-
Een halve eeuw orgaantransplantaties in Groningen
Kroniek van multidisciplinair samenwerken zonder goden Orgaantransplantaties hebben altijd tot de verbeelding gesproken. In de Griekse mythologie komen wezens voor (Minotaurus en Kentaur) die samengesteld zijn uit menselijke en dierlijke onderdelen. Later zijn het de patroonheiligen Cosmas en Damianus die een been van een overleden Moor transplanteren. Toen de droom in de huidige tijd werd…
-
The Male Pill: Reflections on Gender and Social Construction
“The Pill” is the most common contraceptive used by women in Western countries, and certainly the most high-profile one.[1] The Pill combines ease of use (daily oral administration of a small capsule) with high contraceptive effectiveness (more than 99% with correct use). In 2010, both scientists and journalists celebrated the fifty years of the Pill,…
-
Corona zonder eigenschappen
Het coronavirus houdt zich niet aan de landsgrenzen, het heeft geen paspoort, houdt zich niet aan de grondwet en trekt zich niets aan van drukte op De Dam. Deze trits uitspraken van premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge somde Arjen Lubach zondag 4 oktober 2020 op. Daarmee deed hij de rake observatie dat…
-
Aan de vergetelheid onttrokken: Paul de Kruif
Frank Huisman, hoogleraar geschiedenis van de geneeskunde te Utrecht, heeft in 2013 een viertal argumenten of drijfveren voor het bedrijven van zijn vakgebied beschreven: 1) als hulpmiddel bij academische vorming (‘Bildung’); 2) als hulpwetenschap voor de geneeskunde; 3) als politiek instrument; en 4) als (culturele) betekenisgever.[1] Hij illustreert elk van deze vier drijfveren met markante…
-
De opkomst van de universitaire campus in Nederland, 1945-2020
Nu de universiteitsgebouwen in Nederland er verlaten bijliggen vanwege de coronapandemie – en geschikt worden gemaakt voor de anderhalvemetersamenleving – breekt een nieuw hoofdstuk aan in de roerige geschiedenis van de universiteitscampussen in de afgelopen decennia. Universiteiten zijn al enige tijd volop bezig met renovatie, sloop en nieuwbouw, vaak op basis van uitgesproken ideeën over…
-
Een koffer met lenzen
Als conservator van het Erasmus MC is het mijn taak interessante en belangrijke objecten te signaleren en te bewaren als erfgoed. En soms meert er inderdaad op de kade in Rotterdam een fascinerend object aan, zoals een onderzoekskoffer met testlenzen van oud-professor Gert van den Brink.[1] Een dergelijk object geeft een nieuw inkijkje in de…
-
The Glass Uterus: A Social History of an Object
In 1778, four boxes of materials for the midwifery course in the Généralité of Soissons transferred from the recently deceased physician Nachet to the next instructor, Deberge, along with the title of professor of midwifery. These boxes included one real pelvis with ligaments, a sacrum, two hipbones, two femurs, two mannequins [fantômes], two infants for…
-
Gewenste kennis over ongewenste kunde: Kleiweg de Zwaan over abortus onder de inheemse bevolking van Nederlands-Indië
Tijdens het bestuderen van vroeg twintigste-eeuws antropologisch onderzoek naar de bewoners van Nias, een klein eiland ten westen van Sumatra, stuitte ik op korte, maar zeker niet omfloerste beschrijvingen van de positie van abortus binnen inheemse samenlevingen aldaar. Geïntrigeerd door het bestaan van deze niet-westerse abortuspraktijken, maar wellicht nog meer door het bestaan van antropologisch…
-
Van collega-antropologen tot verzetsheld en SS’er: Arie de Froe en Haring Tjittes Piebenga
De Wieringermeer, 1939. Twee antropologen en een groep Amsterdamse geneeskundestudenten voeren grootschalig onderzoek uit. Honderden schoolkinderen en volwassenen worden gemeten en ondervraagd met als doel rassenkenmerken te identificeren. De samenwerking tussen de antropologen verloopt goed, naar eigen zeggen zelfs “uitmuntend,” doch vier jaar later zijn beide totaal verschillende kanten opgegaan. De een, Arie de Froe,…
-
Shortcuts to scholarly distinction: academic fraud in Dutch prize contests, ca. 1750-1900
Prize contests are not a medium many people would associate with science nowadays. Academic papers and books produced in the context of universities are the norm these days. Yet, this has not always been the case: historically, universities were primarily training grounds for generations of lawyers, theologians and doctors. A lot of interesting research went…
-
The Murky Waters of Classification: Ordering Fish in Eighteenth-century Europe
By Didi van Trijp ‘Fish & Fiction‘ is an exhibition on the history of fascination with the aquatic life, between 1500-1900, and is currently on show at the University Library of Leiden University (until January 13). The coming weeks Shells and Pebbles is publishing some of the catalogue texts, composed by the historians who contributed…
-
Fish out of Water: Collecting Aquatic Animals in the Early Modern Period
‘Fish & Fiction‘ is an exhibition on the history of fascination with the aquatic life, between 1500-1900, and is currently on show at the University Library of Leiden University (until January 13). The coming weeks Shells and Pebbles is publishing some of the catalogue texts, composed by the historians who contributed to the exhibition, and which…
-
‘Around the world-flung field, for healing for mankind’: Indian Philanthropy and European Leukaemia Research
By Shirish N. Kavadi In the early twentieth century leukaemia was a major mystery in medical science. Research into the disease was constrained by lack of or inadequate funding. The Lady Tata Memorial Trust (LTMT) established in 1932 in Bombay was among the earliest philanthropic efforts to provide fellowships and grants to some of the leading…
-
Dr. Schelkly en Sterk Water
“Zending uit West-Indië, 19 januari 1901.”[1] Een glazen pot met daarin drie baby’s staat onopvallend op een plank in het Anatomisch Museum Bleulandium van het UMC Utrecht. Het handgeschreven etiket verwijst enkel naar de periode en plaats van herkomst. Het gaat vermoedelijk om een voldragen baby en twee foetussen van ongeveer vijf maanden oud. De…
-
Lichamen voor de wetenschap
Je lichaam schenken aan de wetenschap was nog nooit zo populair. In de voorbije twintig jaar is het aantal donaties aan Belgische universiteiten verdubbeld. In Nederland is het aanbod aan lichamen zelfs groter dan de vraag: verschillende medische faculteiten laten alleen mondjesmaat nieuwe aanmeldingen toe. In de rij staan voor een dissectie, dat had honderd…
-
Gerbrandus Jelgersma: een wetenschappelijke (r)evolutie?
Tussen 1900 en 1920 voltrok zich binnen de psychiatrie een transformatie van een overwegend biomedische benadering naar een meer psychologische. Psychiaters in Nederland hadden veel aandacht voor psychologische en in het bijzonder psychoanalytische methoden om geestesziekten te bestuderen. Als één van de eerste Europese hoogleraren psychiatrie die de psychoanalyse omhelsde, was de Leidse psychiater Gerbrandus…
-
In Waking Hours: Historical reconstruction, film, and why we need more diversity in academic output
On 6 December 2016 Katrien Vanagt, a historian of science and filmmaker, gave a guest lecture on early modern experiments in anatomy and optics within Prof. Sven Dupré’s Master course “Art and knowledge: Light, Color and Perspective in Art” at University College Utrecht. First, we watched her documentary In Waking Hours, co-produced with film maker…
-
Card files of the self
Every generation gets the self-help book it deserves. From the nineteenth-century Marriage Manual to the more recent The 4-hour Work Week (2007), books have been telling us how to cope with life. The promises of these books were—and still are—based on new or recycled knowledge about psychology, health, and business, and on common sense advice…
-
A Near Impossible Task
In case of an emergency you call the emergency hotline, and help arrives quickly. This seems so straightforward that one almost forgets it requires a lot of coordination and organization. At the turn of the twentieth century the organizational structure behind emergency medicine developed significantly. Especially fundamental was the introduction of triage during the First…
-
Painting a picture of the Modern-Day Amateur Scientist
“There is no such thing as an amateur artist as different from a professional artist. There is only good art and bad art,” said the French Painter Paul Cézanne, tipping his hat to his amateur colleagues. Such an attitude might appear to be on the rise in the world of science as well. In recent…
-
Framing Elephant Disease – John Henry Steel’s A Manual of the Diseases of the Elephant and of his Management and Uses (1885)
To nineteenth-century colonial Britons, the elephant was of great importance. Not only were these giants widely used in colonial enterprises such as the army and timber industry. The animal also figured prominently in the visual and literary culture of that time. In the British Raj, the theme of human domination over other animals served to…