Tag: 19e eeuw
-
Grote dikke boeken
Door Floris Solleveld “Goedemiddag, ik had zeven boeken aangevraagd, ik weet niet of ze er al zijn?” “Jaaaa”, zei de bibliothecaris grinnikend, “die zijn er al”, en keek naar de kar waarop de Description de l’Egypte lag opgestapeld, zeven dozen van 100×70 cm, een stapel van zeker een halve meter hoog. En dit waren dan…
-
Venster op de negentiende eeuw; of, een leven lang leren met Bouvard en Pécuchet
Door Daan Wegener Bouvard et Pécuchet (1881), Flauberts onvoltooide roman over twee mannen van middelbare leeftijd die zich toeleggen op een leven lang leren, biedt een uniek venster op de negentiende eeuw. Het is tegelijkertijd een miniatuur van de negentiende-eeuwse wetenschap, een lachspiegel waarin alle kennis verdraaid wordt, en een serieuze reflectie op contemporaine intellectuele…
-
Een boomdiagram uit 1817
Door Floris Solleveld Soms is facebook nuttig bij je onderzoek, en niet alleen als afleiding. In december postte ik een schema uit Johannes Kinkers Inleiding tot eener wijsgerige algemeene theorie der taalen (1817), met als toelichting: “Universal Grammar or something like it as it was in 1817”. Een bevriende linguïst reageerde: “Stuk leesbaarder dan die…
-
Een lama uit Middelburg
Door Jesper Oldenburger Komt het Texelse schaap echt uit Oost-Indië? Hoe kan het dat heel geleerd Europa denkt dat we onze schapen uit Azië gehaald hebben? Waar komt dit rare verhaal vandaan? Deze vragen stelde Professor Alexander Numan zichzelf in 1842 en zijn antwoorden en historische naspeuringen vormen een interessant inkijkje in hoe wetenschappelijk kopieergedrag…
-
Hysterische arbeiders en nerveuze burgers. Willy Hellpachs ‘Nervenleben und Weltanschauung’.
Door Jeroen Bouterse Soms zijn psychiaters eigenlijk ook cultuurfilosofen. Dan gaat het niet alleen over hedendaagse cultuurcritici als Dirk de Wachter of Theodore Dalrymple, maar ook over de Duitse ‘zenuwarts’ Willy Hellpach (1877-1955). Die vond een blik op alleen het fysiologische aspect van de kwalen van zijn patiënten duidelijk te beperkt, en verdiepte zich daarom maar grondig in…
-
Zeg het met muzen. Het verdwijnen van de allegorische voorplaat.
Door Floris Solleveld In de achttiende eeuw was het niet ongebruikelijk geleerde werken vooraf te laten gaan door een allegorische voorplaat. Deze frontispieces bevatten, naarmate het genre zich ontwikkelde en de prenttechniek verbeterde, steeds complexere composities vol bijbelse, mythologische en soms ook hermetische verwijzingen, die als een zoekplaatje de inhoud samenvatten. Maar vanaf medio achttiende…